Архиви на јавното здравје

Том. 12 Бр. 3 (2020): Архиви на јавно здравје
Јавно здравје

Систематски преглед и компаративна анализа на применетиот методолошки пристап за проценка на ризиците во АД Охис Скопје

OnlineFirst pdf
  • Сандра Костеска,
  • Драган Ѓорѓев
Сандра Костеска
Институт за акредитација на Република Северна Македонија
Драган Ѓорѓев
Институт за јавно здравје на Република Северна Македонија; Медицински Факултет, Универзитет “Св. Кирил и Методиј” Скопје, Република Северна Македонија
ДОИ: https://doi.org/10.3889/aph.2020.5654

Објавено 2020-12-15

Клучни зборови

  • проценка на влијание врз здравјето,
  • проценка на ризикот врз здравјето,
  • индустриски контаминирани точки,
  • епидемиолошки студии,
  • проценка на експозција

Како да се цитира

1.
Костеска С, Ѓорѓев Д. Систематски преглед и компаративна анализа на применетиот методолошки пристап за проценка на ризиците во АД Охис Скопје. Arch Pub Health [Internet]. 2020 Dec. 15 [cited 2024 Jul. 16];12(3):16-29. Available from: https://id-press.eu/aph/article/view/5654
Известување за авторско право

Апстракт

Имајќи ја предвид коплексноста во еколошкото здравје и социјалните аспекти на индустриски контаминирани точки (ИКТ), методологијата и пристапот во истражувањето на влијанието на ИКТ врз здравјето се многу хетерогени. ICSHNet во соработка со СЗО препорачуваат два главни методолошки приоди за истражување на ИКТ: проценка на здравствениот ризик и епидемиолошки студии. Некои земји го имаат потребното искуство за проценка на влијанието на ИКТ, а некои, пак, имаат лимитирани ресурси и помалку интензивни студии. Во Република Северна Македонија идентификувани се вкупно 16 ИКТ, од кои депонијата со линдан во АД ОХИС Скопје е оценета со највисок еколошки но и јавноздравствен ризик. Основна цел на студијата беше преку преглед на селектирани литературни податоци поврзани со методолошки приоди за проценка на здравствените ризици во индустриски контаминираните точки на меѓународно и национално ниво да се изврши компаративна анализа на спроведениот методолошки пристап во Република Северна Македонија преку примерот со ИКТ АД ОХИС Скопје. Материјал и методи: Преглед на научна и сива литература, како и селектирање на студии преку базите на податоци PubMed и Medline, изведени во периодот 2000-2017 на англиски и македонски јазик. Селектираната литература и податоци се евалуираа во однос на потребни податоци за идентификација на хазарди, проценка на експозицијата и карактеризацијата на здравствениот ризик. Дополнително, беше извршен преглед на публикувани извештаи од спроведената проценка на ризик на ИКТ АД Охис Скопје. Резултати: Беа анализирани вкупно 14 студии. Континуиран мониторинг систем бил користен само во две студии, а во останатите студии биле пресметувани контаминентите во изворот или биле спроведени краткотрајни мониторинг кампањи. Проценка на експозицијата била спроведена преку одредување на присуството на контаминентот или оддалеченост од  изворот и во една студија биомониторингот. Инциденцијата на смртност, појава на канцер и вродени аномалии и број на хоспитализации се користени здравствени податоци. Проценката на ризик на ИКТ АД Охис Скопје по својот дизајн е еколошка студија со примена на индиректна квантитативна проценка на експозицијата. Заклучок: Во сите анализирани студии се применети три главни принципи на проценка на експозицијата: преку одредување на концентрацијата на полутантот, оддалеченоста од изворот и биомониторинг. Споредбено, проценката на ризик на ИКТ АД Охис Скопје методолошки ги следи препораките на US EPA и ATSDR, со слабости во однос на недостаток на континуиран мониторинг систем и недостаток на податоци за здравствениот ефект, што ја лимитира проценката на здравствениот импакт, како и поставување на EPHT или друг систем за јавноздравствен надзор во ИКТ.

OnlineFirst pdf

Downloads

Download data is not yet available.

Референци

1. WHO. Contaminated sites and health. Reports of two workshops, 2011, Siracuse, Itali, 18 November 2011, Catania, Italy, 21-22 June 2012, Copenhagen WHO Regional Office for Europe, 2013.
2. Lavarone I. Industrially Contaminated Sites and Health Network. First Plenary Conference. Industrially Contaminated Sites and Health Network (ICSHNet, COST Action IS1408). Istituto Superiore di Sanità. Rome, October 1-2, 2015.
3. Guidance on human health impact of industrially contaminated sites. Joint COST Action ad WHO Report. ICSNET Network COST Action. Edited by: Ivano Lavarone and Marco Martuzzi, (http://www.icshnet.eu/wp-content/uploads/2019/05/WHO-COST-Action-Guidance-Document.pdf, пристапено во март 2020.)
4. Lavarone I, Pasetto R. ICSHNet. Environmental health challenges from industrial contamination. Epidemiol Prev 2018;42(5-6) Suppl1:5-7.
5. Pasetto R, Martin-Olmedo P, Martuzzi M, Iavarone I. Exploring available options in characterising the health impact of industrially contaminated sites. Ann Ist Super Sanita 2016;52(4):476-82.
6. US EPA Guidelines for Human Exposure Assessments. EPA/100/B-19/001.2016, Updated 2019. (https://www.epa.gov/sites/production/files/2020-1/documents/guidelines_for_human_exposure_assessment_final2019.pdf, во март 2020)
7. Swartjes FA. Human health risk assessment related to contaminated land: state of the art. Environ Geochem Health 2015;37(4):651-73.
8. Agency for Toxic Substances and Disease Registry. Public Health Assessment Guidance Manual (2005 Update). Достапно на: https://www.atsdr.cdc.gov/hac/phamanual/pdfs/phagm_final1-27-05.pdf. Пристапено во март 2020.)
9. Crocetti E, Pirastu R, et al. SENTIERI Project: results. Epidemiol Prev 2014; 38 (2) Suppl. 1: 29-124. Достапно на: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24986500. Пристапено во март, 2020.
10. IPCS. IPCS risk assessment terminology. Part 1: IPCS/OECD key generic terms used in chemical hazard/risk assessment; Part 2: IPCS glossary of key exposure assessment terminology. Geneva, World Health Organization, International Programme on Chemical Safety (Harmonization Project Document 1), 2004.
11. Albertini R, Bird M, Doerrer N, Needham L, Robison S, Sheldon L, Zenick H. The use of biomonitoring data in exposure and human health risk assessments. Environ Health Perspect 2006;114(11):1755-62.
12. Stafilov T, Peeva L, Nikov B, De Koning A. Industrial hazardous waste in the Republic of Macedonia. Applied Environmental Geochemistry – Anthropogenic İmpact on Human Environment in the SE Europe, Ljubljana, Proceedings Book (ŠAJN, R., ŽİBERT, G. & ALİJAGİĆ, J., (Eds.)), 2009, ISBN 978-961-6498-18-0, 108-112.
13. Stafilov T. Environmental pollution with heavy metals in the Republic of Macedonia.– Contributions, Section of Natural, Mathematical and Biotechnical Sciences, MASA, 2014, 35/2, 81–119.
14. Bloemen ЈThH. Biomonitoring of Macedonia. Report of Twinning Project MK 12 IB EN 01– Further strengthening the capacities for effective implementation of the acquis in the field of air quality 2016, 20 стр; Report No. 1.
15. Industrial Contaminated Sites (“hotspots”) National Waste Management Plan and Feasibility Studies. Contract No.: 01/MAC05/05/002. Ref. No.: EUROPEAID/115138/D/SV/MK.
16. Old environmental burdens in chemical plant Ohis, Skopje, Updated risk assessments, November 2009, Project of Development Cooperation of the Czech Republic and Macedonia, ENACON. http://pops.org.mk/wp-content/uploads/2020/03/Macedonia_OHIS_URA_report_final_2009.pdf. Пристапено во март 2020.
17. Removal of technical and economic barriers to initiating the clean-up activities for alpha-HCH, beta-HCH and lindane contaminated sites at Ohis Project ID 100122 - Risk Assessment Analysis Update, 2019– EMGRISA, http://pops.org.mk/wp-content/uploads/2020/03/Risk-Assessment-Analysis-Update-final.pdf, пристапено во март 2020.
18. Ganann R, Ciliska D,Thomas H. Expedityng systematic reviews: method and implications of rapid reviews. Implementation Science 2010; 5:56.
19. Biggeri A, Lagazio C, Catelan D, Pirastu R, Casson F, Terracini B. Report on health status of residents in areas with industrial, mining or military sites in Sardinia, Italy. Epidemiol Prev 2006;30(1) Suppl 1:5-95.
20. Brand E, Otte PF, Lijzen JPA. CSOIL 2000: an exposure model for human risk assessment of soil contamination. A model description. RIVM report 711701054/2007. 2007. Available from:https://www.rivm.nl/dsresource?objectid=b1300413-2fb6-4c18 a38332c921f6e592&type=org&disposition=inline
21. Pasetto R, Ranzi A, Togni A, et al. Cohort study of residents of a district with soil and groundwater industrial waste contamination. Ann Ist Super Sanita 2013; 49(4):354-57.
22. Pukkala E. A follow-up of cancer incidence among former Finnish dump site residents: 1999-2011. Int J Occup Environ Health 2014;20(4):313-17.
23. Ranzi A, Fano V, Erspamer L, Lauriola P, Perucci CA, Forastiere F. Mortality and morbidity among people living close to incinerators: a cohort study based on dispersion modeling for exposure assessment. ‎Environ Health 2011;10:22.
24. Cordioli M, Ranzi A, De Leo GA, Lauriola P. A review of exposure assessment methods in epidemiological studies on incinerators. J Environ Public Health 2013; 2013:129470.
25. Porta et. Al. A biomonitoring study on blood levels of beta-hexachlorocyclohexane among people living close to an industrial area. Environmental health 2013,12:57.
26. Pascal L, Pascal M, Stempfelet M, Goria S, Declercq C. Ecological study on hospitalizations for cancer, cardiovascular, and respiratory diseases in the industrial area of Etang-de-Berre in the South of France. J Environ Public Health 2013;2013:328737.
27. García-Pérez J, Morales-Piga A, Gómez-Barroso D, et al. Residential proximity to environmental pollution sources and risk of rare tumors in children. Environ Res 2016;151:265-74.
28. Candela S, Ranzi A, Bonvicini L, et al. Air pollution from incinerators and reproductive outcomes: a multisite study. Epidemiology 2013;24(6):863-70.
29. Davoli E, Fattore E, Paiano V, et al. Waste management health risk assessment: a case study of a solid waste landfill in South Italy. Waste Manag 2010;30(8-9):1608-13.
30. Ranzi A, Ancona C, Angelini P, et al. Health impact assessment of policies for municipal solid waste management: findings of the SESPIR Project. Epidemiol Prev 2014;38(5):313-22.
31. World Health Organization. Environment and health risks: a review of the influence and effects of social inequalities. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2010.
32. Pascal M, Pascal L, Bidondo ML, et al. A review of the epidemiological methods used to investigate the health impacts of air pollution around major industrial areas. J Environ Public Health 2013;2013:737926.
33. Savitz D. When is epidemiological research a helpful response to industrial contamination? Epidemiol Prev 2018;42(5-6) Suppl 2:89-92.
34. Martin-Olmedo P, Hams R, Santoro M, et al. Environmental and health data needed to develop national surveillance systems in industrially contaminated sites. Epidemiol Prev 2018;42 (5-6) Suppl1:11-20.
35. http://pops.org.mk/wp-content/uploads/2020/03/CARDS-2006_FEASIBILITY-STUDY_Volume-I_OHIS-Plant.pdf, пристапено во март 2020.
36. Martin-Olmedo P, Sánchez-Cantalejo C, Ancona C, Ranzi A, Bauleo L, Fletcher T et al.Industrial contaminated sites and health: results of a European survey. Epidemiol Prev 2019; 43 (4):238-248.
37. Shaddick G, Ranzi A, Thomas ML, Aguirre-Perez R, Dunbar Bekker-Nielsen M, Parmagnani, F et al. Towards an assessment of the health impact of industrially contaminated sites: Waste landfills in Еurope. Epidemiol Prev 2018, 42, 69-75.
38. Hänninen O, Knol AB, Jantunen M, et al. Environmental burden of disease in Europe: assessing nine risk factors in six countries. Environ Health Perspect 2014;122(5):439-46.
39. Martin-Olmedo P, Hams R, Santoro M, Ranzi A, Hoek G, de Hoogh K et al. Environmental and health data needed to develop national surveillance systems in industrially contaminated sites. Epidemiol Prev 2018, 42, 11-20.