Архиви на јавното здравје

Том. 13 Бр. 1 (2021): Архиви на јавно здравје
Јавно здравје

Промени во тежината кај 7-годишни деца во Северна Македонија во периодот меѓу 2010 и 2019 година

OnlineFirst (English) PDF (English)
  • Игор Спироски,
  • Vladimir Mikik,
  • Natalija Miloradovska,
  • Marjan Veljanovski,
  • Jeton Shaqiri,
  • Aleksandra Petrova,
  • Biljana Dzikovska,
  • Blerta Shahini,
  • Julijana Kitanovska Spasev
Игор Спироски
Институт за јавно здравје на Република Македонија
ДОИ: https://doi.org/10.3889/aph.2021.5828

Објавено 2021-06-20

Клучни зборови

  • деца,
  • тежина,
  • слабост,
  • зголемена телесна тежина, ,
  • дебелина,
  • Северна Македонија
    • ...Повеќе
    Помалку

Како да се цитира

1.
Спироски И, Mikik V, Miloradovska N, Veljanovski M, Shaqiri J, Petrova A, Dzikovska B, Shahini B, Kitanovska Spasev J. Промени во тежината кај 7-годишни деца во Северна Македонија во периодот меѓу 2010 и 2019 година. Arch Pub Health [Internet]. 2021 Jun. 20 [cited 2024 Jul. 16];13(1):5-13. Available from: https://id-press.eu/aph/article/view/5828

Авторско право(c) 2021 Igor Spiroski, Vladimir Mikik, Natalija Miloradovska, Marjan Veljanovski, Jeton Shaqiri, Aleksandra Petrova, Biljana Dzikovska, Blerta Shahini, Julijana Kitanovska Spasev

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Апстракт

Детската дебелина прераснува во едно од најважните јавноздравствени прашања кои влијаат на индивидуалното и популациското здравје, но и силно ги оптоваруваат здравствените системи.  Често е поврзана со негативни последици како психолошки проблемии со зголемен ризик од многу други коморбидитети подоцна во животот како што се дијабетес мелитус тип 2, дислипидемија, замастување на црниот дроб кое не е предизвикано од алкохол, хипертензија и коронарна болест на срцето. Споредливоста на антропометриските податоци е клучна за да се прикажат промените низ времето. Цел на овој труд беше да ја прикаже преваленцијата на слаби, како и на деца со зголемена телесна тежина и дебелина во Северна Македонија, на возраст од 7 години, во 2010 и 2019 година, како и променитево нивниот нутритивен статус во тој временски период. Материјал и методи: Беа направениантропометрискимерења на телесната висина и тежина кај национално репрезентативен примерок на 7-годишни деца во училишните години 2010/2011  и 2018/2019. Мерењата ги следеа процедурите и пропишаниот протокол на Иницијативата за следење на дебелината кај децата (COSI). Вкупно беа измерени2737 деца (1317 женскии 1420 машки) во 2010 и 2059 деца (1045 женскии 1014 машки) во 2019. Референците за раст на СЗО беа користени за утврдување на растот и нутритивниот статус на децата. Резултати: Висината на децата за време на испитуваниот период се зголемила за 1,7 cm, тежината за 1,2 kg, а ИТМ за 0,3 kg/m2. Во однос на класификацијата на тежината, преваленцијата на слабосткај децата незначајно пораснала за 0,3%. Зголемената телесна тежина (вклучувајќи дебелина) значајно пораснала (p=0,0377) од 34,4% (95% CI 32,6%-36,2%) во 2010 на 37,3% (95% CI 35,2%-39,5%) во 2019. Дебелината значајно пораснала (p=0,040) од 16,3% (95% CI 14,9%-17,7%) во 2010 на 18,4% (95% CI 16,7%-20,1%) во 2019. Главен двигател на тоа зголемување била значајно зголемената телесна тежина (вклучувајќи дебелина) од скоро 7% кај девојчињата. Заклучок: Постои неповолен растечки тренд кој индицира влошување на ситуацијата со детската дебелина во земјата. Потребни се насочени и посеопфатни јавноздравствени акции во исхраната ре или смени насоката на трендот. Системот на следење на детската дебелина во државата е добро воспоставен и треба да продолжи како еден од клучните јавноздравствени системи на следење кој обезбедува докази за идни акции.

OnlineFirst (English) PDF (English)

Downloads

Download data is not yet available.

Референци

  1. Food and Agriculture organization. Low level of hunger but high prevalence of moderate food insecurity, overweight, and obesity in Europe and Central Asia. Budapest: FAO; 2019.
  2. Lobstein T, Jackson-Leach R. Planning for the worst: estimates of obesity and comorbidities in school-age children in 2025. Pediatr Obes 2016;11(5):321–5. DOI: https://doi.org/10.1111/ijpo.12185
  3. Farpour-Lambert NJ, Baker JL, Hassapidou Met al. Childhood obesity is a chronic disease demanding specific health care – a position statement from the Childhood Obesity Task Force (COTF) of the European Association for the Study of Obesity (EASO). Obes Facts 2015;8(5):342–9. DOI: https://doi.org/10.1159/000441483
  4. Park MH, Falconer C, Viner RM et al. The impact of childhood obesity on morbidity and mortality in adulthood: a systematic review. Obes Rev 2012;13(11):985–1000. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2012.01015.x
  5. World Health Organization. Childhood overweight and obesity [cited 2019 Dec 14]. Available from: http://www.who.int/dietphysicalactivity/childhood/en/.
  6. Rankin J, Matthews L, Cobley S, Han A, Sanders R, Wiltshire HD, et al. Psychological consequences of childhood obesity: psychiatric comorbidity and prevention. Adolesc Health Med Ther 2016; 7:125-46. DOI: https://doi.org/10.2147/AHMT.S101631
  7. Pulgarón ER. Childhood obesity: a review of increased risk for physical and psychological comorbidities. Clin Ther 2013; 35(1):A18–32. DOI: https://doi.org/10.1016/j.clinthera.2012.12.014
  8. NCD Risk Factor Collaboration. Worldwide trends in body-mass index, underweight, overweight, and obesity from 1975 to 2016: a pooled analysis of 2416 population-based measurement studies in 128•9 million children, adolescents, and adults. Lancet 2017;390(10113):2627–42. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(17)32129-3
  9. NCD Risk Factor Collaboration. Height and body-mass index trajectories of school-aged children and adolescents from 1985 to 2019 in 200 countries and territories: a pooled analysis of 2181 population-based studies with 65 million participants. Lancet 2020;396(10261):1511-1524. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)31859-6
  10. Ahrens W, Pigeot I, Pohlabeln H et al.IDEFICS Consortium: Prevalence of overweight and obesity in European children below the age of 10. Int J Obes (Lond) 2014; 38(suppl 2):S99–107. DOI: https://doi.org/10.1038/ijo.2014.140
  11. World Health Organization. Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI). [cited 2020 Dec 14]. Available from: https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/activities/who-european-childhood-obesity-surveillance-initiative-cosi/about-cosi.
  12. Ministry of Health. National Annual Program for Public Health. [cited 2021 Jan 8]. Available from: http://zdravstvo.gov.mk/wp-content/uploads/2019/02/9.2019-programi-2019-javno-zdravje.pdf.
  13. World Health Organization. Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI). Protocol. Copenhagen: WHO; 2017.
  14. World Health Organization. Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI). Data collection procedures2018-2019. Copenhagen: WHO; 2018.
  15. Trial Data Solutions. COSIOnline data-collectionusing OpenClinica 3.6. Amsterdam: TDS; 2015.
  16. de Onis M. Development of a WHO growth reference for school-aged children and adolescents. Bull World Health Organ 2007; 85:660–7. DOI: https://doi.org/10.2471/BLT.07.043497
  17. World Health Organization. WHO Reference 2007. Growth reference data for 5–19 years. [cited 2021 Jan 13]. Available from: https://www.who.int/tools/growth-reference-data-for-5to19-years.
  18. Spiroski I, Gjorgjev D, Kocubovski M, Kendrovski V, Ristovska G, Dimovska M. Comparative study about the nutritional status of school-aged children in the Republic of Macedonia in the period 2010-2013. Arch Pub Health 2014; 6(1):5-10. [Macedonian]
  19. World Health Organization. Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI). Former YugoslavRepublic of Macedonia. Factsheet. Copenhagen: WHO Europe; 2018.
  20. Lauria L, Spinelli A, Buoncristiano M, Nardone P. Decline of childhood overweight and obesity in Italy from 2008 to 2016: results from 5 rounds of the population-based surveillance system. BMC Public Health 2019; 19:618. DOI: https://doi.org/10.1186/s12889-019-6946-3
  21. Eriksson M, Lingfors H, Golsäter M. Trends in prevalence of thinness, overweight and obesity among Swedish children and adolescents between 2004 and 2015. Acta Paediatr 2018; 107(10):1818-25. DOI: https://doi.org/10.1111/apa.14356
  22. O’Donnell A, Buffini M, Kehoe L et al. The prevalence of overweight and obesity in Irish children between 1990 and 2019. Public Health Nutr 2020;23(14):2512-20. DOI: https://doi.org/10.1017/S1368980020000920
  23. Kovacs VA, Bakacs M, Kaposvari C et al. Weight status of 7-year-old Hungarian children between 2010 and 2016 using different classifications (COSI Hungary). Obes facts 2018;11(3):195-205. DOI: https://doi.org/10.1159/000487327
  24. Rito A, Cruz de Sousa R, Mendes S, Graça P. Childhood Obesity Surveillance Initiative: COSI Portugal 2016. National report. Lisbon: National Institute of Health Dr Ricardo Jorge; 2017. [Portuguese]
  25. World Health Organization. Childhood Obesity Surveillance Initiative Highlights 2015-17. Factsheet. Copenhagen: WHO Europe; 2018.
  26. Djordjic V, Radisavljevic S, Milanovic I et al. WHO European Childhood Obesity Surveillance Initiative in Serbia: a prevalence of overweight and obesity among 6-9-year-old school children. J Pediatr Endocrinol Metab 2016;29(9):1025-30. DOI: https://doi.org/10.1515/jpem-2016-0138
  27. Croatian Institute of Public Health. Childhood Obesity Surveillance Initiative, Croatia, 2015/2016 (CroCOSI). Zagreb: HZJZ; 2018.
  28. Moraeus L, Lissner L, Sjöberg A. Stable prevalence of obesity in Swedish schoolchildren from 2008 to 2013 but widening socio‐economic gap in girls. Acta Paediatr 2014; 103(12):1277-84. DOI: https://doi.org/10.1111/apa.12785
  29. Spinelli A, Buoncristiano M, Kovacs VA et al. Prevalence of severe obesity among primary school children in 21 European countries. Obes Facts 2019; 12:244–58. DOI: https://doi.org/10.1159/000500436
  30. Ministry of Health. Institute of Public Health. Nutrition guidelines for the population of the Republic of Macedonia. Skopje: MoH, IPH; 2014. [Macedonian]
  31. Ministry of Education. Rulebook on nutrition standards and meals in primary school. Skopje: MoE; 2018. [Macedonian]
  32. Ministry of Labor and Social Policy. Rulebook on standards and norms for work of the institutions for children. Skopje: MoLSP; 2014. [Macedonian]
  33. World Health Organization. Tackling NCDs: 'best buys' and other recommended interventions for the prevention and control of noncommunicable diseases. Geneva: WHO; 2017.