Том. 16 Бр. 2 (2024): Архиви на јавно здравје
Јавно здравје

Социоекономските разлики помеѓу семејствата на деца со зголемена телесна тежина и дебелина во Северна Македонија

Online First (English)
  • Александра Стаменова,
  • Лорејн Волис,
  • Катерина Михајлова,
  • Љубица Димитриевска,
  • Игор Спироски
Александра Стаменова
Медицински факултет, Универзитет Св. Кирил и Методиј во Скопје, Република Северна Македонија
Лорејн Волис
Државен Универзитет во Охајо, Колеџ на медицина, Колумбус, Охајо, 43210
Катерина Михајлова
Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, Медицински факултет, Школа за докторски студии по јавно здравство, Северна Македонија
Љубица Димитриевска
Медицински факултет, Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, Република Северна Македонија
Игор Спироски
Институт за јавно здравје на Република Северна Македонија; Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, Медицински факултет, Скопје, Северна Македонија
ДОИ: https://doi.org/10.3889/aph.2024.6121

Објавено 2024-09-17

Клучни зборови

  • детска дебелина,
  • социо-економски статус (СЕС),
  • здравствени не-еднаквости,
  • СЗО-COSI

Како да се цитира

1.
Стаменова А, Волис Л, Михајлова К, Димитриевска Љ, Спироски И. Социоекономските разлики помеѓу семејствата на деца со зголемена телесна тежина и дебелина во Северна Македонија . Arch Pub Health [Internet]. 2024 Sep. 17 [cited 2024 Oct. 28];16(2). Available from: https://id-press.eu/aph/article/view/6121

Авторско право(c) 2024 Aleksandra Stamenova, Lorraine Silver Wallace, Katerina Mihajlova, Ljubica Dimitrievska, Igor Spiroski

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Апстракт

На глобално ниво, стапката на преваленција од зголемена телесна тежина и дебелина кај деца и адолесценти се зголемува. Запирањето на порастот на дебелината е значаен предизвик поради комплексната интеракција на многу фактори и влијанија. Цел на студијата беше да се истражи улогата на социоекономскиот статус (СЕС) на семејството во однос на преваленцијата на зголемена телесна тежина и дебелина кај децата, ученици во основните училишта во Северна Македонија.  Материјали и методи: Податоците беа собрани на национално репрезентативен примерок на деца и нивните родител(и)/старател(и), учесници во 6-от круг на СЗО - Европската иницијатива за следење на дебелината (COSI) во Северна Македонија. Телесната висина и тежина на секое дете беше објективно измерена, а социодемографските и СЕС податоци беа добиени од прашалникот за семејство пополнет од страна на нивните родител(и)/старател(и). Според претходни COSI публикации, одговорите за трите СЕС индикатори (степен на образование, работен статус и перцепции за економската благосостојба) беа категоризирани во нивоа за анализа на податоците. Стапките на зголемена телесна тежина и дебелина беа пресметани врз основа на СЗО референците за раст од 2007 година. Pearson-ов χ2-тест, коригиран со Rao-Scott методот, беа употребени за тестирање на разликите во стапките на зголемена телесна тежина и дебелина помеѓу различните подгрупи. Резултати: Примерокот за анализа се состоеше примарно од деца (97,3%) и родители мајка - 96,2%; татко - 97,6%) кои се родени во Македонија, живеат во урбани средини (66,9%), како двородителски семејства (84,9%), и зборуваат дома на македонски јазик (59,8%). Поголемиот број деца живееја во семејства со низок до среден социоекономски статус. Преваленцијата на зголемена телесна телесна тежина беше 30,5% [95% CI: 28.5-32.7], додека на дебелина 14,1% [95% CI: 12.3-16.0]. Не беа забележани значајни разлики помеѓу индикаторите на семејниот СЕС и превалентноста на зголемена телесна тежина и дебелина.  Заклучок: Нашите резултати придонесуваат кон евидентирање на социоекономскиот статус на семејството кај децата кои живеат со зголемена телесна тежина и дебелина со подобро разбирање и адресирање на потенцијалните ризик-фактори на дебелина. Идните истражувања треба да се фокусираат кон анализирање на семејниот СЕС во долгорочен контекст на поврзаноста со однесувањата поврзани со здравјето кај децата.

Online First (English)

Downloads

Download data is not yet available.

Референци

  1. World Health Organization (WHO). Branca F, Nikogosian H, Lobstein T. (Eds). The Challenge of obesity in the WHO European Region and the strategies for response. WHO Regional Office for Europe, Copenhagen, 2007. Available at: https://iris.who.int/handle/10665/326533 [Assessed October 2022]
  2. NCD Risk Factor Collaboration (NCD-RisC). Worldwide trends in underweight and obesity from 1990 to 2022: a pooled analysis of 3663 population-representative studies with 222 million children, adolescents and adults. The Lancet 2024; 403:1027-50. doi: 10.1016/S0140-6736(23)02750-2
  3. World Health Organization. Report on the fifth round of data collection, 2018-2020: WHO European Childhood Obesity Surveillance (COSI). WHO Regional Office for Europe, 2022. Available at:
  4. World Health Organization(WHO). Operational framework for monitoring social determinants of health equity. WHO, Geneva, 2024. Available at:https://www.who.int/publications/i/item/9789240088320 [Assessed 28th February 2024]
  5. World Health Organization (WHO). European Regional Obesity Report 2022. WHO Regional Office for Europe, Geneva, 2022. Available at: https://www.who.int/europe/publications/i/item/9789289057738 [Assessed 10th May 2022]
  6. Verde L, Barrea L, Bowan-Busato J, Yumuk VD, Colao A, Muscogiuri G.et al. Obesogenic environments as major determinants of a disease: it is time to re-shape our cities. Diabetes Metab Res Rev., 2024:40(1): e3748. doi: 10.1002/dmrr.3748
  7. Pereira MMCE, Padez CMP, Nogueira HGDSM. Describing studies on childhood obesity determinants by Socio-Ecological Model level: a scoping review to identify gaps and provide guidance for future research. Int J Obes (Lond). 2019;43(10):1883-1890. doi: 10.1038/s41366-019-0411-3
  8. Glymour MM, Avendano M, Kawachi I. Socioeconomic status and health. In: Berkman LF, Kawachi I, Glymour MM, (eds). Social epidemiology. (2nd ed.) Oxford University Press: New York, NY, USA; 2014. Available at: https://doi.org/10.1093/med/9780195377903.003.0002
  9. Shrewsbury V, Wardle J. Socioeconomic status and adiposity in childhood: a systematic review of cross-sectional studies 1990-2005. Obesity (Silver Spring). 2008;16(2):275-84. doi: 10.1038/oby.2007.35
  10. Solmi M, Köhler CA, Stubbs B, Koyanagi A, Bortolato B, Monaco F, et al. Environmental risk factors and nonpharmacological and nonsurgical interventions for obesity: An umbrella review of meta-analyses of cohort studies and randomized controlled trials. Eur J Clin Invest. 2018;48(12):e12982. doi: 10.1111/eci.12982
  11. White PA, Awad YA, Gauvin L, Spencer NJ, McGrath JJ, Clifford SA, et al. Household income and maternal education in early childhood and risk of overweight and obesity in late childhood: Findings from seven birth cohort studies in six high-income countries. Int J Obes (Lond). 2022;46(9):1703-1711. doi:10.1038/s41366-022-01171-7
  12. Chi DL, Luu M, Chu F. A scoping review of epidemiologic risk factors for pediatric obesity: Implications for future childhood obesity and dental caries prevention research. J Public Health Dent. 2017;77 Suppl1:S8-S31. doi: 10.1111/jphd.12221
  13. Wu S, Ding Y, Wu F, Li R, Hu Y, Hou J, Mao P. Socio-economic position as an intervention against overweight and obesity in children: a systematic review and meta-analysis. Sci Rep 2015; 26 (5):11354. doi:10.1038/srep11354
  14. Kjellsson G, Gerdtham UG, Petrie D. Lies, damned lies, and health inequality measurements: Understanding the value judgments. Epidemiology 2015; 26(5):673-80. doi:10.1097/EDE.0000000000000319
  15. WHO. Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI). Protocol. World Health Organization Regional Office for Europe in Denmark, 2016. Available at:https://iris.who.int/handle/10665/354793[Assessed on 3rd November 2023]
  16. Breda J, McColl K, Buoncristiano M, et al. Methodology and implementation of the WHO European Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI). Obes Rev. 2021; 22(S6):e13215. doi:10.1111/obr.13215
  17. WHO. International ethical guidelines for health-related research involving humans. World Health Organization, Geneva, 2002. Available at: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14983848/[Assessed on 25th May 2024]
  18. de Onis M, Onyango AW, Borghi E, Siyam A, Nishida C, Siekmann J. Development of a WHO growth reference for school-aged children and adolescents. Bull World Health Organ. 2007;85(09):660-667.doi:10.2471/blt.07.043497
  19. Blossner M, Siyam A, Borghi E, Onyango A, de Onis M. WHO AnthroPlus for personal computers manual: software for assessing growth of the world’s children and adolescents. Geneva: World Health Organization, 2009. Available at:https://cdn.who.int/media/docs/default-source/child-growth/growth-reference-5-19-years/who-anthroplus-manual.pdf
  20. Buoncristiano M, Williams J, Simmonds P, et al. Socioeconomic inequalities in overweight and obesity among 6- to 9-year-old children in 24 countries from the World Health Organization European region. Obes Rev 2021;22(S6): e13213 doi:10.1111/obr.13213
  21. Spiroski I, Mikik V, Miloradovska N, Veljanovski M, Shaqiri J, Petrova A, et al. Changes in weight status of 7-year-old children in North Macedonia between 2010 and 2019. Arch Pub Health 2021;13(1):5-13. doi:10.3889/aph.2021.5828
  22. Lissner L, Wijnhoven TM, Mehlig K, Sjöberg A, Kunesova M, Yngve A, et al. Socioeconomic inequalities in childhood overweight: heterogeneity across five countries in the WHO European Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI-2008). Int J Obes (Lond) 2016;40(5):796-802. doi:10.1038/ijo.2016.12
  23. Hanson MA, Gluckman PD. Early developmental conditioning of later health and disease: physiology or pathophysiology? Physiol Rev 2014; 94(4):1027-76. doi:10.1152/physrev.00029.2013
  24. Spinosa J, Christiansen P, Dickson JM, Lorenzetti V, Hardman CA. From socioeconomic disadvantage to obesity: The mediating role of psychological distress and emotional eating. Obesity (Silver Spring). 2019; 27(4):559-564. doi: 10.1002/oby.22402
  25. van der Veer A, Madern T, van Lenthe FJ. Tunneling, cognitive load and time orientation and their relations with dietary behavior of people experiencing financial scarcity - an AI-assisted scoping review elaborating on scarcity theory. Int J Behav Nutr Phys Act 2024;21(1):26. doi:10.1186/s12966-024-01576-9
  26. Chou YC, Cheng FS, Weng SH, Yen YF, Hu HY. Impact of household income on the risk of overweight and obesity over time among preschool-aged children: a population-based cohort study. BMC Public Health 2024; 24(1):549. doi: 10.1186/s12889-024-18010-1