Приоритизација на зоонозите во Република Северна Македонија – дали е потребен пристап на Едно Здравје
Објавено 2021-11-20
Клучни зборови
- зоонози,
- приоритизација,
- jaвно здравство,
- Едно Здравје
Како да се цитира
Авторско право(c) 2021 Gordana Ristovska, Blazho Janevski, Fimka Tozija, Vladimir Mikikj, Vasilka Poposka-Treneska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Апстракт
Зоонозите имаат различен импакт на јавното здравство, детерминирано од географските и социо-економските фактори, што условува нивната приоритизација за цели на превентива и контрола да биде изведена на национално ниво. Целта на трудот е да се споредат два различни методи што се користат за приоритизирање на зоонозите од Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) и Агенцијата за храна и ветеринарство (АХВ). Материјал и методи: ИЈЗ користеше метод подготвен од U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC), - One Health Zoonotic Disease Prioritization (OHZDP) tool, прилагодена на националните услови (2019). АХВ користеше стандардизиран полу-квантитативен метод заснован на методолошкиот прирачник на OIE (List and Categorization of priority diseases in animals including and those transmitted to humans). Селектирани се вкупно 21 зоонози, врз основа на нивната важност за хумaниот и ветеринарниот сектор. Овие зоонози се рангирани според наведените критериуми на двете претходно спроведени приоритизации и е извршена нивна споредба. Резултати Со приоритизација спроведена од ИЈЗ и АХВ (семи-квантитативна метода Rist CDC), први 5 рангирани зоонози се: Хеморагични трески со бубрежен синдром, Лајшманијаза, Туларемија, Бруцелоза и Листериоза. Со приоритизација спроведена од АХВ (модификација на квантитативниот методот на OIE), први 5 рангирани зоонози се: бруцелоза кај говеда, туберкулоза кај говеда, салмонелоза, авијарна инфлуенза и западнонилска треска. Како контролен параметар е земен кумулативна годишна инциденца (КГИ). Првите 5 рангирани зоонози согласно КГИ се: Ехинококоза, Бруцелоза, Лајмска треска, Лајшманијаза и Туларемија. Заклучоци: Споредбената анализа на одделните листи на приоритетни зоонози за хумана и ветеринарна медицина покажува дека само одредени зоонози се преклопуваат. Исто така, присуството на голем број зоонози со ендемичен карактер, но и поизразен ризик од појава на нови заболувања, ја одредува потребата да се обезбеди консензус за методологијата на приоритизација на зоонози, како и нејзина формализирање и институционализација, како клучен чекор кон идентификување и приоритизирање на зоонози кои би биле предмет на заеднички програми и интервенции.