Архиви на јавното здравје

Том. 15 Бр. 2 (2023): Arch Pub Health
Јавно здравје

Фактори кои влијаат на природното движење на населението во Република Северна Македонија

Online First (English) pdf 5-17 (English)
  • Моника Стојчевска,
  • Александра Стаменова,
  • Фимка Тозија
Моника Стојчевска
Медицински факултет, Универзитет Св. Кирил и Методиј во Скопје, Институт за социјална медицина, Република Северна Македонија
Александра Стаменова
Медицински факултет, Универзитет Св. Кирил и Методиј во Скопје, Институт за социјална медицина, Република Северна Македонија
Фимка Тозија
Медицински факултет, Универзитет Св. Кирил и Методиј во Скопје, Република Северна Македонија
ДОИ: https://doi.org/10.3889/aph.2023.6103

Објавено 2023-12-30

Клучни зборови

  • население,
  • наталитет,
  • морталитет,
  • природно движење на население,
  • Северна Македонија

Како да се цитира

1.
Стојчевска М, Стаменова А, Тозија Ф. Фактори кои влијаат на природното движење на населението во Република Северна Македонија. Arch Pub Health [Internet]. 2023 Dec. 30 [cited 2024 Jul. 16];15(2). Available from: https://id-press.eu/aph/article/view/6103

Авторско право(c) 2023 Monika Stojchevska, Aleksandra Stamenova, Fimka Tozija

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Апстракт

Планирањето на јавноздравствените програми е директно поврзано со демографските карактеристикии природното движење на населението и има долгорочно влијание врз здравјето,здравствената заштита и интервенциите во заедницата. Целта на овој труд е да се анализираат факторите кои влијаат на трендот на природното движење на населението во Република Северна Македонија.  Материјал и методи: Користени се податоци од датабазата на Државниот завод за статистика иСветската здравствена организација, кои се статистичкиобработени и прикажани табеларно и графички. Извршен е преглед на литература, а применет е јавноздравствен пристап и метод на дескриптивна анализа. Резултати: Природното движење на населението во Македонија покажува негативен тренд во последните десет години, односно се намалува наталитетот додека морталитетот е во позитивна насока, со зголемен  број на починати лица. Биолошките фактори и стапката на фертилитет значајно влијаат на намалување на наталитетот, а од друга страна оптовареноста со хроничните незаразни болести, сообраќајните несреќи, насилството и Ковид-19 се главните причини за зголемената смртност. Бројни индиректни фактори влијаат на негативниот тренд на природното движење на населението, како што се високата стапка на сиромаштија и невработеност, социоекономскиот и политички контекст, миграциите и пристапот и квалитетот на здравствена заштита. Заклучок: Потребна е детална анализа на факторите кои влијаат на природното движење на населенето и соодветен национален одговор со цел намалување на негативниот тренд.

Online First (English) pdf 5-17 (English)

Downloads

Download data is not yet available.

Референци

  1. State Statistics Office of the Republic of North Macedonia. MakStat database, 2022 Available at:
  2. http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Naselenie__Vitalna/125_VitStat_Mk_PrDviz_mk.px/?rxid=23ade496-1a94-4844-88f3-9152370caac9
  3. (Accessed 06.09.2022)
  4. Dimitrov N.Demographics.GoceDelchevUniversity, 2012;32-54
  5. World Bank.Death ratecrude(per 1000 people) World development indicators. The World Bank groups,2022. Available at: https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.CDRT.IN
  6. (Accessed13.01.2023)
  7. European health information gateway, Indicator explorer. WHO Regional Office for Europe.Database European health for all explorer 2021. Available at: https://gateway.euro.who.int/en/hfa-explorer/ (Accessed: 10.09.2022)
  8. The Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME).Country profiles. UniversityofWashington,2021.Available at:https://www.healthdata.org/results/country-profiles(Accessed: 10.09.2022)
  9. World Health Organization. Mortality database, 2022. Availableat:https://platform.who.int/mortality(Accessed:07.09.2022)
  10. Skakkebæk NE, Lindahl-Jacobsen R, Levine H. et al. Environmental factors in declining human fertility. Nat Rev Endocrinol2022; 18: 139–157 (2022). https://doi.org/10.1038/s41574-021-00598-8 DOI: https://doi.org/10.1038/s41574-021-00598-8
  11. Wang Q, Sun X. The role of socio-political and economic factors in fertility decline: A Cross-country analysis. World Development 2016; 87:360-370DOI: https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2016.07.004 DOI: https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2016.07.004
  12. WHO Global Health Observatory, 2022. Available at: https://www.who.int/data/gho/data/themes/mortality-and-global-health-estimates(Accessed: 01.09.2022)
  13. Perrott SG, Holland FD. Population Trends and Problems of Public Health. Milbank Q, 2005; 83(4):569-608. DOI: 10.1111/j.1468-0009.2005.00393.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-0009.2005.00393.x
  14. Kruk EM, Gage DA, Joseph TN, Danaei G, Garcia-Saiso S, Salomon AJ. Mortality due to low-quality health systems in the universal health coverage era: a systematic analysis of amenable deaths in 137 countries. Lancet, 2018; 392(10160):2203-2212. Doi:10.1016/S0140-6736(18)31668-4 DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(18)31668-4
  15. Тhe biggest natural disasters in Macedonia. Available at:https://www.fakulteti.mk/news/16-09-30/najgolemite_prirodni_nepogodi_vo_makedonija_vo_poslednite_100_godini (Accessed: 13.09.2022)
  16. Macedonian platform against poverty. Report on poverty in North Macedonia, 2020.Available at: https://www.eapn.eu/wp-content/uploads/2021/02/EAPN-Poverty-Watch-2020_%D0%9C%D0%9A-4946.pdf (Accessed: 01.11.2022)
  17. Gudeva ND, Tozija F. Social determinants of equity in access to healthcare for tuberculosis patients in Republic of Macedonia-result from a case- control study. Int Health Police Manag 2014; 3(4) :199 -205 DOI: https://doi.org/10.15171/ijhpm.2014.89
  18. Tozija F. Social Determinants of Self-reported Health Among Population in Republic of Macedonia – Results from a Case-control Study. Mater Sociomed. 2014 ; 26(4): 264-267 DOI: https://doi.org/10.5455/msm.2014.26.264-267
  19. Mitevska L, Stanculescu MS, Stikova E. Performance of the public health care sector in the Republic of Macedonia. South Eastern European Journal of Public Health (SEEJPH), 2016; 6. DOI: https://doi.org/10.4119/seejph-1832
  20. Wagle K.Public health notes. Population growth and components of population growth, 2021.Available at:https://www.publichealthnotes.com/population-growth-and-components-of-population-growth/ (Accessed:06.09.2022)
  21. Wenner Ј. Geology Department Population growth and resource depletion, University of Wisconsin-Oshkosh, 2020. Available at: https://serc.carleton.edu/quantskills/methods/quantlit/popgrowth.html(Accessed:10.09.2022)