Апстракт

Целта на трудот беше да се прикаже состојбата и трендот на стапката на морталитет од малигни неоплазми во периодот 2010-2018 година кај населението во Република Северна Македонија (РСМ), најчестите причини за смрт од малигни неоплазми во 2018 година, со посебен осврт на дистрибуцијата на смртноста по пол и возраст. Материјал и методи: Беше изведена ретроспективна студија со примена на епидемиолошко-дескриптивниот меод на работа. Податоците беа статистички обработени. Добиените стапки на морталитет на малигни неоплазми беа пресметани на 100.000 жители. Податоците се прикажани табеларно и графички вкупно за РСМ. Податоците за бројот на умрени беа добиени од Државниот завод за статистика, а обработени и анализирани во Институтот за јавно здравје на РСМ.  Резултати: Во РСМ во 2018 година починале вкупно 19.727 лица, а малигните заболувања учествувале со 18,9% во вкупниот морталитет и биле на второ место во структурата на причини за смрт по кардиоваскуларните заболувања со 3.734 починати лица или стапка од 179,8 починати на 100.000 жители. Од вкупниот број починати од малигни неоплазми во РСМ во 2018, регистрирани се поголем број починати кај машката популација отколку кај женската, а најголем дел од нив (31,3%) починале од малигни неоплазми на бронх и бел дроб. Кај женската популација, во 2018, најголем број починале од малигни неоплазми на дојка (18,3%), а 13,1% од малигни неоплазми на бронх и бел дроб. Во периодот 2010-2018 година стапката на морталитет од малигни неоплазми на возраст од 0-64 години бележи тренд на опаѓање, од 87,5 во 2010 до 79,2 во 2018 на 100.000 население. Истата појава е присутна и кај населението на возраст над 65 години, односно во 2010 изнесувала 881,1 на 100.000 население, а во 2018 е намалена на 805,1. Заклучок: Ракот е втора водечка причина за смрт во РСМ, како и на глобално ниво. Во 2018 година, 1 од 5 смртни случаи се должат на малигни заболувања во РСМ, додека глобално во светот 1 од 6 смртни случаи се должи на карцином. Околу една третина од смртните случаи од рак се должат на 5-те водечки ризици во однесувањето и исхраната: висок индекс на телесна маса, низок внес на овошје и зеленчук, недостаток на физичка активност, употреба на тутун и алкохол